Ayiti ap viv yon moman kritik nan istwa li. Peyi a nan yon sik dezas koripsyon, vyolans ak enpinite ki ap anpeche li devlope. Bagay sa yo rive minen fondasyon demokratik li yo. Pou Ayiti kapab genyen yon avni estab ak pwospè, fòk nou kase ak pratik sa yo ki te twò lontan ap gangrennen sosyete a.
Koripsyon se kè pwoblèm nan. Li ap kraze enstitisyon yo, vòlè resous piblik yo e separe sitwayen yo de sèvis esansyèl yo. Lajan ki ta dwe ale nan edikasyon, sante ak enfrastrikti yo, elit gran manjè toujou detounen yo. Dirijan manfouben kite enfrastrikti piblik yo deteryore pandan ke sèvis sosyal yo fèb. Koripsyon kreye yon klima mefyans ak inefikasite, sa ki monte fristrasyon ak dezespwa disèt wotè nan mitan Ayisyen yo.
Anplis de sa, vyolans, kit li se vyolans politik oswa kriminèl, alimante yon klima ensikirite ak terè. Gang ame ki kontwole katye antye yo ak vyolans lapolis yo kontribye nan enstabilite ak soufrans sitwayen yo. Vyolans sa a fè envestisman ale, e l ap destabilize plis sosyal la. Fanmi yo ap viv nan laperèz chak jou, e ekonomi an ap toufe anba menas ensekirite a.
Enpinite se petèt pi gwo obstak nan jistis la. Moun ki fè krim, kit yo se fonksyonè kowonpi oswa chèf gang, ap aji san yo pa sanksyone. Absans sanksyon ranfòse santiman ke jistis se yon privilèj pou moun ki gen pouvwa. San yon aplikasyon reyèl nan lalwa ak yon refòm nan sistèm jidisyè a, li difisil pou popilasyon an espere yon chanjman enpòtan.
Pou sòti nan wonn dezas sa a, li bon pou gen yon apwòch global. Sa kòmanse ak gwo refòm enstitisyonèl. Mekanis transparans ak responsablite dwe ranfòse pou asire ke lajan piblik yo ap itilize kòmsadwa. Mete sou pye sistèm kontwòl ak odit endepandan se yon etap fondamantal pou bese fòs koripsyon.
Apre sa, li enpòtan pou atake vyolans lan nan yon fason sistematik. Yon refòm nan lapolis ak fòs sekirite yo dwe fèt pou konfyans sitwayen yo ka retounen. Koperasyon ak kominote lokal yo ak òganizasyon sosyete sivil yo ka ede kreye solisyon sekirite efikas.
Finalman, li enpòtan pou lite kont enpinite nan ranfòse sistèm jidisyè a. Refòm yo dwe vize asire ke tout sitwayen, kèlkeswa estati yo oswa richès yo, ka reponn pou aksyon yo. Yon sistèm jidisyè ki jis ak transparan se kle pou ogmante konfyans piblik ak garanti dwa tout sitwayen yo.
