Ayiti ap travèse yon peryòd fènwa kote ensèkilite ap vin pi grav chak jou. Gang yo, ki vin tounen fòs milite, ap simen terè nan anpil kwen peyi a. Men, yon pati nan elit ekonomik, politik ak entelektyèl yo sanble panse ke kriz sa a sèlman afekte moun pòv yo. Tan ke dezòd la pa frape dirèkteman nan pòt yo, yo rete pasif, konplis ak silans yo oswa ak aksyon yo ki pa gen okenn efè. Men yo bliye yon verite fondamantal ki nan sajès popilè a : « Lapli pa tonbe sou yon sèl do kay. »
Ilizyon iminite
Pandan plizyè ane, yon pati nan elit ayisyen yo te kenbe ilizyon ke pwoblèm peyi a se pou pa pou yo. Yo gade, san yo pa fè anyen, jan vyolans la ap ogmante, gang yo ap pwopaje, enstitisyon yo ap tonbe, epi yo te kwè ke miray lò yo ak rezo yo pral pwoteje yo. Men, jodi a, mal la ap gaye. Kidnapin yo pa sèlman vize fanmi pòv yo. Wout yo ki mennen nan katye rich yo tou anba kontwòl gwoup ame yo.
Moun ki te panse yo an sekirite kòmanse santi difikilte a ap pwoche. Sepandan, yo toujou pa konprann leson pwovèb la: « Lè bab kanmarad ou pran dife, mete pa w ala tranp. » Se pa paske yon malè rive premye nan men moun ki pi vilnerab yo ke li pap touche tout sosyete a, bonè oswa ta, li ap frape tout moun.
Yon elit konplis
Elit ekonomik ak politik yo souvan te jwe yon wòl tèt anba devan gang yo. Gwoup sa yo te sèvi ak enterè sèten — pwoteksyon kèk teritwa, presyon politik oswa kontwòl elektoral — yo te kite yo ap fè sa yo vle. Jodi a, yo tounen yon menas enkontwòlab, ap dikte lwa yo nan kapital la ak pi lwen pase sa. Men, gwo richès nan peyi a pa envesti ni nan sekirite kolektif, ni nan solisyon dirab pou soti Ayiti nan sèk sa a.
Pati entelektyèl la, pou kont li, ap gade dezas la ak yon distans preske akademik. Analiz yo ak diskou kritik yo ap anpil, men san angajman konkrè. Se pi fasil pou pale nan mikwo pase pou desann nan teren an pou egzije chanjman reyèl.
Revèy la ka brital
Pandan elit yo ap inyore soufrans pèp la, yo ap kondane tèt yo. Paske yon peyi ki tonbe nan dezòd, li fini pa antere tout moun, rich tankou pòv. Sistèm edikasyon an ap efondre, biznis yo ap fèmen, eksòd la ap akselere. Moun ki kapab ap kouri ale aletranje, men pou konbyen tan? Ayiti ap toujou rete peyi yo, rasin yo, e yon jou oswa yon lòt, yo pral oblije fè fas ak reyalite yo kontribye nan kreye a.
Istwa montre nou ke sosyete ki kite enjis ak eksepsyon enstale ap peye pri sa a. Solisyon an pa pral soti nan yon entèvansyon mirak, ni nan yon elit politik ki deja pwouve inefikasite li. Li dwe soti nan yon konsyans kolektif, nan yon efò ansanm pou retabli Leta a, pou bay espwa jèn yo, e kraze sik vyolans la.
Ayiti pap janm soti nan kriz la si tout Ayisyen pa konprann ke « lapli pa tonbe sou yon sèl do kay ». Li lè pou elit yo louvri je yo avan li twò ta.
